Kąpiel w saunie polega na przebywaniu nago na przemian w wysokiej i niskiej temperaturze. Podstawą kąpieli jest duża kontrastowość bodźca termicznego. Warunki fizyczne w saunie decydują o intensywności zmian fizjologicznych zachodzących w ustroju; im wyższa jest temperatura w saunie, tym pobyt w niej powinien być krótszy, a ochładzanie - dłuższe.
Zdrowy człowiek może korzystać z sauny bez względu na porę roku, dnia czy pogodę. Jedynie dzieci poniżej 6 lat i osoby powyżej 50 roku życia powinny koniecznie poddać się badaniu lekarskiemu. Dotychczas w Polsce nie ma ujednoliconych zasad korzystania z sauny. Kąpiel każdy podejmuje na własną odpowiedzialność. Z medycznego punktu widzenia są to jednak zabiegi zbyt obciążające organizm człowieka, żeby można było ryzykować własne zdrowie. Jeżeli kąpiel w saunie jest składowa częścią postępowania leczniczego, o ścisłym sposobie jej przebiegu decyduje w każdym przypadku lekarz.
Do kąpieli nie należy przystępować na czczo lub po zbyt obfitym posiłku. Przed kąpielą nie powinno się dużo pić, bezwzględnie należy wykluczyć napoje alkoholowe. Można wypić szklankę herbaty lub soku owocowego, aby zwiększyć pocenie. Z sauny powinno się korzystać po pracy, ale nie bezpośrednio po maksymalnym psychicznym czy fizycznym wysiłku. Ludziom zdrowym, biorącym kąpiel w celach profilaktycznych, zaleca się korzystanie z sauny do trzech razy w tygodniu. W razie potrzeby liczbę kąpieli można w ciągu tygodnia zwiększyć.
Przed korzystaniem z sauny należy wziąć prysznic. Kąpiel higieniczną z użyciem mydła i szczotki można zakończyć krótkim polewaniem chłodną wodą. Następnie trzeba wytrzeć się do sucha, owinąć suchym ręcznikiem, wziąć szczotkę lub rózgę i wejść do sauny. W saunie domowej kąpiel higieniczną można pominąć, napełnia się jedynie drewniany cebrzyk wodą, bierze rózgę lub szczotkę, która ma zastąpić rózgę i wchodzi do sauny. Celem uniknięcia dużych strat ciepła z pomieszczenia sauny należy jak najszybciej zamknąć drzwi.
W gorącej saunie należy usiąść lub położyć się na najniższej ławce tak, aby wszystkie części ciała znajdowały się mniej więcej na tym samym poziomie. Oczekując na rozpoczęcie pocenia, kąpiący się powinien przyjąć taką pozycję ciała, która zapewni mu absolutny komfort fizyczny i psychiczny. W ciszy i spokoju, w atmosferze pełnego odprężenia zaczynają się pojawiać pierwsze kropelki potu na całej skórze. Przyśpieszenie tego procesu można osiągnąć przez natarcie twarzy, kończyn i tułowia wodą. Zwykle oddycha się równocześnie nosem i ustami. Twarz można ukryć w obu dłoniach, chroniąc ją przed działaniem zbyt gorącego powietrza. Kiedy dochodzimy do wniosku, że jesteśmy już dostatecznie spoceni i przegrzani, zaczynamy wykonywać masaż ciała, nacieramy się po prostu dłońmi obu rąk. Po kilku minutach pobytu w saunie, polewa się rozgrzane kamienie małą ilością wody. W tym momencie czuje się uderzenie gorącej fali powietrza. Wylanie wody na kamienie Finowie nazywają "duszą lub sercem sauny" /loyly/ i uważają ten moment za najważniejszy w czasie całego przebiegu kąpieli. W momencie maksymalnego przegrzania, któremu towarzyszy uczucie "już dłużej nie wytrzymam" , należy saunę opuścić. Uczucie ucisku na klatkę piersiową, bicie serca, zawroty głowy i osłabienie lub inne objawy tego typu są wynikiem niepotrzebnego przedłużania pobytu w saunie.
W publicznych i zakładowych saunach, celem zachowania reżimu sanitarno-higienicznego, przed rozpoczęciem właściwego ochładzania należy wejść na krótko pod prysznic i spłukać pot. Prostym sposobem ochładzania się w saunie jest polewanie się zimną wodą, pobieraną z drewnianego cebrzyka lub wejście pod prysznic. W momencie doznania pierwszego uczucia zimna pod prysznicem, przerywamy ochładzanie i wchodzimy do sauny lub pomieszczenia przeznaczonego do wypoczynku. Przesadne przedłużanie pobytu w gorącym pomieszczeniu sauny lub zbytnie ochładzanie nie jest wskazane. W czasie ochładzania zaleca się nie forsowne ćwiczenia gimnastyczne, gimnastykę oddechową, trucht itp.
Jest to ostatnia, niezmiernie istotna faza kąpieli, występująca bezpośrednio po ostatnim ochłodzeniu. W tej fazie temperatura tkanek musi osiągnąć parametry wyjściowe. Niedostateczne obniżenie temperatury nagrzanych tkanek powoduje dalsze niepożądane pocenie, bóle głowy, złe samopoczucie itp. Resztki potu spłukuje się letnią wodą pod prysznicem. Używanie mydła po ukończeniu kąpieli w saunie jest błędem. Usuwa się bowiem w ten sposób substancje ochronne i niepotrzebnie wysusza skórę. Po dokładnym wysuszeniu ciała i włożeniu kąpielowego szlafroka lub owinięciu się suchym ręcznikiem, przechodzimy do miejsca przeznaczonego na wypoczynek. W kąciku przeznaczonym na odpoczynek oczekujemy na dalszy ciąg działania sauny. Sposób, w jaki odpoczywamy po kąpieli, decyduje o jej końcowym i całkowitym efekcie. Sen po kąpieli w saunie doskonale przyspiesza odnowę biologiczną ustroju. Utracone płyny należy uzupełnić bezpośrednio po kąpieli pijąc wody mineralne, które zawierają chlorek sodowy, sok pomidorowy, zawierający dużą ilość potasu, soki owocowo-jarzynowe, mleko lub spożywając potrawy dodatkowo osolone. Alkohol pod jakąkolwiek postacią jest zabroniony, gdyż niweczy fizjologiczny efekt kąpieli. Posiłek po kąpieli w saunie powinien odpowiadać wymogom kalorycznym i dietetycznym. Po wypoczynku i krótkim śnie można podjąć lekką pracę fizyczną lub umysłową. Intensywna praca spowoduje bowiem wystąpienie ogólnego osłabienia, szybkie zmęczenie, bóle głowy i pocenie. Wskazane jest, by sauna była ostatnią czynnością dziennego programu zajęć. Dlatego do sauny idzie sie najlepiej w godzinach przedwieczornych lub wieczorowych. Jak się okazuje ta pora dnia poświęcona na kąpiel w saunie jest optymalna z punktu widzenia fizjologii człowieka.
